Naczelny Sąd Administracyjny skierował pytanie do Trybunału Sprawiedliwości UE, czy uzależnienie powstania prawa do odliczenia VAT od otrzymania faktury jest zgodne z prawem UE (sygn. I FSK 169/21). Gdyby TSUE uznał, że polskie przepisy naruszają unijną dyrektywę, podatnicy mogliby dokonać odliczenia wcześniej – w miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, o ile tylko będą posiadali fakturę do dnia, w którym upływa termin złożenia deklaracji za ten okres (czyli do 25. dnia następnego miesiąca).
Naczelny Sąd Administracyjny miał wątpliwości, czy Polska prawidłowo implementowała unijne przepisy dotyczące warunków odliczenia VAT. W środę, 2 października, zdecydował o skierowaniu w tej sprawie pytania prejudycjanego do TSUE. Wątpliwości dotyczą art. 86 ust. 10 ustawy o VAT, zgodnie z którym prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę. Kwestia będąca przedmiotem pytania prejudycjalnego zadanego przez Naczelny Sąd Administracyjny dotyczy najgłębszych fundamentów systemu VAT.
Pomimo faktu, że ustawa o VAT obowiązuje od 20 lat – to jednak nawet dziś istnieją bardzo poważne wątpliwości co do jej zgodności z prawem unijnym w tak podstawowym zakresie, jakim są przesłanki powstania prawa do odliczenia VAT. Cały problem bierze się z tego, że polski ustawodawca do przesłanek powstania prawa do odliczenia VAT zalicza posiadanie faktury VAT, podczas gdy unijne przepisy mówią o tym, że posiadanie faktury stanowi jedynie przesłankę skorzystania z prawa do odliczenia (które to prawo powstaje jednak niezależnie od posiadania faktury). Choć z pozoru różnica może być nieznaczna, to jednak w praktyce powoduje bardzo wiele problemów i pogarsza sytuację polskich podatników. Gdyby te przepisy zostały uznane za niezgodne z prawem UE – to podatnicy powinni móc odliczyć VAT już w miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, o ile tylko będą posiadali fakturę do dnia, w którym upływa termin złożenia deklaracji podatkowej za ten okres (czyli do 25. dnia następnego miesiąca).
Wyrok europejskiego trybunału może mieć niebagatelne znaczenie na wielu płaszczyznach. Może on wymusić rewolucję w polskich przepisach i całkowicie przewrócić postrzeganie faktury jako podstawy istnienia prawa do odliczenia. A co najważniejsze, będzie dotyczył dosłownie każdego podatnika VAT w Polsce i może wydłużyć termin na bieżące rozliczenie podatku naliczonego, a przez to poprawić płynność finansową przedsiębiorców.
