Podatek minimalny zaczął formalnie obowiązywać od 1 stycznia 2024 r., choć został wprowadzony do ustawy CIT z dniem 1 stycznia 2022 r. Z uwagi jednak na sytuację polityczno-gospodarczą ustawodawca zawiesił obowiązywanie nowych regulacji do 31 grudnia 2023 r.
Przepisy o podatku minimalnym obowiązują duże firmy tj. takie, których przychody wyniosły powyżej 2 mln euro na rok i polega na tym, firmy które za rok podatkowy wykazały stratę lub niski wskaźnik rentowności operacyjnej nie przekraczający 2%. Będą musiały zapłacić podatek minimalny w wys. i 10% podstawy opodatkowania. Za podstawę opodatkowania przyjmuje się sumę 1,5% przychodów firmy i kosztów pasywnych lub tylko 3% przychodów.
Podatek ten nie dotyczy m.in. małych firm czy podmiotów dopiero rozpoczynających działalność oraz w kolejnych dwóch latach ich działalności. Nie będą go płacić podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych PIT zarówno ci rozliczający się z fiskusem na podstawie ryczałtu czy ksiąg rachunkowych. Nie obowiązuje on także podatników, których akcjonariuszami i udziałowcami są wyłącznie osoby fizyczne. Nie zapłacą też spółki komunalne, firmy finansowe i przedsiębiorstwa górnicze.
Podatek minimalny jest nową, równoległą formą opodatkowania obok tzw. „klasycznego” CIT. Oznacza to, że każdy podatnik CIT będzie musiał przeprowadzić weryfikację pod kątem podlegania pod podatek minimalny. Jednocześnie, samo objęcie podatkiem minimalnym nie będzie oznaczało zwolnienia z obowiązku rozliczenia „klasycznego” CIT.
W praktyce może mieć miejsce sytuacja, w której u podatnika CIT powstanie w jednym roku zobowiązanie podatkowe z tytułu „klasycznego” podatku CIT i podatku minimalnego zarazem. W tym przypadku nie powinno jednak dojść do podwójnego opodatkowania, gdyż kwota podatku minimalnego do zapłaty będzie mogła zostać pomniejszona o należny „klasyczny” podatek CIT.
Pierwsze rozliczenie podatku minimalnego nastąpi w 2025 roku. Niewątpliwie przedsiębiorcy powinni przygotować się na nową formę opodatkowania CIT już wcześniej. Należy zwrócić uwagę, regulacje dotyczące podatku minimalnego wprowadzają m.in. odrębny sposób liczenia straty, przewidują szereg nieznanych wcześniej wyłączeń dla różnych grup podatników, jak również wymagają specyficznego ustalenia podstawy opodatkowania. Oznacza to nie tylko konieczność wcześniejszej analizy przepisów pod kątem obowiązku podlegania pod podatek minimalny, ale również potrzebę opracowania narzędzi pomocnych w późniejszej kalkulacji podatku. Ponadto przedsiębiorcy powinni ocenić jakim obciążeniem może być dla nich podatek minimalny. W tym celu pomocne może być np. przeprowadzenie symulacji rozliczenia w oparciu o dane z lat poprzednich, czy dane prognozowane.
Wprowadzenie podatku minimalnego ma w założeniach ograniczyć optymalizację i kreatywne księgowanie, dzięki którym podmioty gospodarcze cykliczne wykazują straty lub tylko minimalne zyski i rentowność.
